ChatGPT w pracy pielęgniarek i położnych – wsparcie czy kompromitacja?

1. WSPARCIE – jak ChatGPT może pomóc w codziennej pracy

a) Dokumentacja i raportowanie

Znaczną część obowiązków w pracy pielęgniarek i położnych stanowi prowadzenie dokumentacji  raportów, notatek, planów opieki. ChatGPT może przyspieszyć ten proces, generując szkice raportów na podstawie słów kluczowych czy krótkich opisów zdarzeń. To zmniejsza obciążenie administracyjne i pozwala poświęcić więcej czasu na opiekę nad pacjentem.

b) Szybki dostęp do wiedzy i przypomnień

ChatGPT może pełnić rolę wirtualnego asystenta, odpowiadając na pytania dotyczące procedur, dawkowania leków czy nowych standardów opieki. W sytuacjach wymagających szybkiej informacji (np. przy zmianie wytycznych), narzędzie może posłużyć jako źródło ogólnej wiedzy, ułatwiając podejmowanie decyzji w praktyce klinicznej. Jednak każda uzyskana w ten sposób informacja wymaga weryfikacji w aktualnych, wiarygodnych źródłach, ponieważ ChatGPT  podobnie jak inne narzędzia AI  może popełniać błędy lub opierać się na nieaktualnych danych.

c) Ułatwiona komunikacja i edukacja pacjentów

Model językowy może przygotować przejrzyste materiały edukacyjne  instrukcje przygotowania do zabiegu, zalecenia dotyczące laktacji czy opieki pooperacyjnej  w formie dostosowanej do poziomu zrozumienia pacjenta lub pacjentki, w tym osób starszych i młodych matek.

2. Pacjent z „diagnozą” z internetu – nowe wyzwanie dla zespołu opieki

Coraz więcej pacjentów korzysta z ChatGPT jako nowoczesnej wersji „dr Google”, wpisując swoje objawy i otrzymując możliwe diagnozy czy propozycje leczenia. Z jednej strony może to zwiększać świadomość zdrowotną, pacjent lub pacjentka przychodzi przygotowana, z konkretnymi pytaniami i większym zaangażowaniem w proces leczenia, pielęgnacji, porodu itp. Z drugiej jednak, generowane odpowiedzi mogą być niedokładne, przestarzałe lub pozbawione kontekstu klinicznego. Często też pacjenci, poszukując rozpoznania samodzielnie, biorą pod uwagę najpoważniejszą sugerowaną diagnozę i nie mają do końca zaufania, słysząc, że podobne objawy w ich przypadku to oznaki mniej poważnego schorzenia.

Pielęgniarki i położne coraz częściej muszą pełnić rolę „filtrów” i edukatorów, korygować błędne interpretacje, wyjaśniać różnice między sugestiami AI a realnymi procedurami medycznymi oraz uspokajać pacjentów zaniepokojonych niepotwierdzonymi informacjami. To wymaga dodatkowych kompetencji komunikacyjnych i cierpliwości, bo rozmowa z osobą, która „już wie, co jej jest”, bywa większym wyzwaniem niż wyjaśnianie problemu komuś zupełnie nieświadomemu.

 3. Ryzyka i ograniczenia : czy ChatGPT grozi kompromitacją?

a) Ryzyko błędnych lub nieaktualnych informacji

Choć ChatGPT korzysta z ogromnych zasobów danych, nie zawsze gwarantuje poprawność medyczną. W ochronie zdrowia każdy błąd, nawet literówka w dawkowaniu leku czy nieprecyzyjny opis procedury położniczej/pielęgniarskiej, może mieć poważne konsekwencje. Stąd konieczność weryfikacji wygenerowanych treści przez wykwalifikowany personel.

b) Brak empatii i kontekstu

Zarówno pielęgniarstwo, jak i położnictwo, to profesje wymagające empatii, intuicji i umiejętności czytania emocji pacjenta. ChatGPT, mimo że sprawnie operuje słowem, nie zastąpi ludzkiego podejścia, nie pocieszy, nie doda otuchy rodzącej, nie odczyta subtelnych symptomów lęku czy bólu.

c) Poufność danych i bezpieczeństwo

Wprowadzanie do modelu szczegółowych danych pacjenta niesie ryzyko naruszenia ochrony danych medycznych (RODO), jeśli narzędzie nie spełnia standardów bezpieczeństwa. Konieczne są zabezpieczenia i procedury, by zapobiec wyciekowi wrażliwych informacji.

d) Uzależnienie od technologii i dehumanizacja opieki

Przesadne poleganie na ChatGPT szczególnie w zadaniach administracyjnych  może osłabić rozwój kompetencji zawodowych. W dłuższej perspektywie grozi to dystansem w relacjach pacjent–medyk.

4. Jak bezpiecznie i skutecznie wykorzystać ChatGPT w pielęgniarstwie i położnictwie?

1. Edukacja i szkolenia personelu
   Osoby z personelu medycznego powinny być przeszkolone, jak korzystać z AI – rozpoznawać jej ograniczenia i weryfikować wyniki.

2. Regulacje i standardy zaufania
   Placówki powinny opracować wytyczne dotyczące, które zadania mogą być delegowane modelowi językowemu, a które muszą pozostać w domenie profesjonalisty.

3. Zintegrowane systemy z ochroną danych
   Narzędzia AI muszą spełniać standardy bezpieczeństwa (np. szyfrowanie, anonimizacja danych) i być częścią zatwierdzonego systemu dokumentacji medycznej.

4. Model hybrydowy – AI jako wsparcie, nie substytut
   Najefektywniejsze będzie połączenie  AI jako pomoc administracyjna i informacyjna, pozostawiająca intymną, emocjonalną i krytyczną opiekę ludziom.

ChatGPT w pracy pielęgniarek i położnych ma potencjał, by znacząco odciążyć personel w zadaniach administracyjnych, wspierać proces edukacji oraz ułatwiać szybki dostęp do informacji i tworzenie materiałów dla pacjentów i pacjentek. Jednocześnie wiąże się to z istotnymi wyzwaniami ryzykiem błędów merytorycznych, brakiem empatii, możliwością naruszenia prywatności, osłabieniem niektórych kompetencji zawodowych oraz koniecznością radzenia sobie z osobami, które przychodzą z niezweryfikowanymi diagnozami zaczerpniętymi z internetu.

Kluczem jest świadome i kontrolowane zastosowanie  tak, by AI było wartościowym partnerem, nie konkurentem dla ludzkiego serca i rozumu w opiece medycznej. W dobrze zaprojektowanym systemie ChatGPT wspiera, nigdy nie kompromituje.

 Autor: Dr n. o zdr. Magdalena Korżyńska-Piętas, Prof. UM