HCV – „cichy zabójca”

Jeśli podejrzewasz możliwość zakażenia – wykonaj test na HCV !!!

HCV (ang. Hepatitis C Virus) to wirus zapalenia wątroby typu C, który atakuje wątrobę i może prowadzić do poważnych chorób, takich jak:

• Przewlekłe zapalenie wątroby,

• Marskość wątroby,

• Rak wątrobowokomórkowy (HCC).

HCV (a przy okazji i HIV) mogą zakażać osoby w każdym wieku.

Zazwyczaj uważa się, że osoby starsze mogą być bardziej narażone na zakażenia HCV w wyniku starych praktyk medycznych, podczas gdy młodsze osoby są narażone na zakażenia HCV i HIV związane z dożylnym stosowaniem narkotyków i kontaktami seksualnymi. Jednakże należy zwrócić uwagę, iż zdecydowanie wzrosła seksualność u ludzi po 50 roku życia, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, co ogólnie sprzyja zakażeniom przenoszonym drogą płciową.

Osoby w każdym wieku powinny być świadome zagrożeń związanych HCV i innymi niebezpieczeństwami związanymi z przenoszeniem chorób drogą płciową. Ryzyko zajścia w ciąże po 50 roku życia zdecydowanie maleje, natomiast rośnie ryzyko zakażeń. Wiele par stosuje prezerwatywy, jako alternatywę antykoncepcji i kiedy mija okres rozrodczy niejako chce się uwolnić od „niepotrzebnych” akcesoriów. Nic bardziej mylnego zwłaszcza, gdy związki są nietrwałe i zmiana partnerek/partnerów może mieć dość szeroki zakres. Dlatego należy podejmować działania prewencyjne, nie tylko w grupach młodych ludzi, ale trzeba zwiększać świadomość ludzi aktywnych seksualnie w grupach seniorów.

Przyczyny zakażenia

Do zakażenia HCV dochodzi poprzez:

1. Przede wszystkim przez kontakt z zakażoną krwią w wyniku:

• używania wspólnych igieł (narkomania)

• zabiegi medyczny w skutek niewłaściwej sterylizacji sprzętu

• rzadziej z matki na dziecko podczas porodu

• bardzo rzadko po transfuzji krwi.

Obecnie przeprowadzane są bardzo szczegółowe procedury medyczne dopuszczające krew i jej składniki do przetoczenia choremu, dlatego ryzyko jest bardzo niskie.

2. Stosunki płciowe:

Wirus HCV (wirus zapalenia wątroby typu C) może być obecny w spermie, ale w niewielkich ilościach. Ryzyko zakażenia podczas stosunku płciowego z osobą zakażoną HCV jest niewielkie, głównie ze względu na niskie stężenie wirusa w spermie. Niemniej jednak błona śluzowa jest delikatną strukturą i może ulec uszkodzeniu w wyniku tarcia.

Nawet, jeśli nie widać krwi może dojść do kontaktu spermy z miejscem przerwania ciągłości warstwy ochronnej (śluzówki) i wirus może dostać się do krwiobiegu.

Objawy

Wirus HCV jest bardzo podstępny i w wielu przypadkach nie daje objawów przez wiele lat, aż do momentu znacznego uszkodzenia wątroby. Chory może odczuwać objawy ogólne, jak zmęczenie, bóle mięśniowe i stawów, bóle brzucha, nudności i wymioty, utrata apetytu, stany podgorączkowe często bagatelizowane i tłumaczone różnymi problemami życia codziennego.

Przy objawach takich, jak ciemne zabarwienie moczu, jasne stolce i żółtaczka (zażółcenie skóry i oczu) należy natychmiast zgłosić się do lekarza i rozpocząć diagnostykę.

Diagnostyka

1. Badania krwi: przeciwciała anty-HCV (wynik badania może wykazać, czy osoba miała kontakt z wirusem.

2. Badania RNA HCV - to testy laboratoryjne, które mają na celu wykrycie obecności materiału genetycznego (RNA) wirusa zapalenia wątroby typu C we krwi. Metoda ta pozwala na rozpoznanie aktywnego zakażenia HCV, nawet we wczesnym etapie, gdy przeciwciała anty-HCV jeszcze nie są wykrywalne.

3. Badania wątroby np. biopsja.

Leczenie

Wirus HCV rozpoczęło się leczyć dopiero w latach 90-tych kiedy wprowadzono interferon alfa w postaci iniekcji domięśniowych.

Obecnie leczenie HCV jest bardzo skuteczne i w większości przypadków prowadzi do całkowitego wyleczenia. W Polsce leczenie HCV jest zgodne z międzynarodowymi wytycznymi i refundowane przez NFZ.

1. Do leczenia należy kwalifikować wszystkie osoby z potwierdzonym zakażeniem HCV.

2. Terapia analogami nukleotydów/nukleozydów (NUC). Leczenie silnymi NUC dotyczy zwłaszcza osób z zaawansowanym włóknieniem wątroby i z marskością.

3. Nowoczesne leki DAA (Direct-Aacting Antivirals) mają bezpośrednie działanie przeciwwirusowe - są dobrze tolerowane, kuracja trwa zwykle 8 – 12 tygodni. Leczenie eliminuje wirusa z organizmu – tzw. odpowiedź immunologiczna SVR (Sustained Virological Response), co w konsekwencji prowadzi do zatrzymania postępu lub regresji zmian chorobowych w wątrobie. Skuteczność leczenia dochodzi do 95%.

4. Kontrola po leczeniu – test RNA HCV po 12 tygodniach od zakończenia terapii.

Interferon – kiedyś był podstawą leczenia, ale ze względu na skutki uboczne i nowe schematy terapeutyczne odstąpiono od terapii tym lekiem. Interferon stosuje się bardzo rzadko.

Najważniejsze zasady profilaktyki HCV

1. Nie używaj wspólnych igieł, strzykawek np. przy dożylnym stosowaniu narkotyków.

2. Sprzęt taki jak do golenia, do mycia/czyszczenia zębów, nożyczki do paznokci i skórek mogą zawierać ślady krwi, więc są zastrzeżone tylko do osobistego użytkowania.

3. Zachowaj ostrożność, gdy pomagasz komuś przy tamowaniu krwi, skaleczeniach czy opatrywaniu ran – kontakt z krwią.

4. Wybieraj sprawdzone gabinety medyczne, stomatologiczne, kosmetyczne, fryzjerskie i studia tatuażu. Upewnij się, że ww. gabinetach używany sprzęt jest jednorazowy lub prawidłowo sterylizowany oraz, że personel stosuje zasady higieny i aseptyki wykonując czynności i procedury mogące mieć kontakt z krwią.

5. Stosuj prezerwatywy jako profilaktykę zakażeń przenoszonych drogą płciową.

6. Jeśli masz najmniejsze podejrzenie, że mogłeś się zakazić HCV - przeprowadź test.

Nie istnieje szczepionka przeciwko HCV (w przeciwieństwie do WZW typu A i B).

Materiały źródłowe:

• Medycyna praktyczna. Leczenie WZW typu C. Zalecenia PGE HCV 2023. Cz.1. Wykrywanie zakażenia HCV, ocena zaawansowania choroby wątroby, dostęp 05/2025

• Medycyna praktyczna. Leczenie WZW typu C. Zalecenia PGE HCV 2023. Cz.2. Zalecenia ogólne i szczegółowe, rekomendowane leki, interakcje lekowe, dostęp 05/2025

• Tomasiewicz K., Flisiak R., Jaroszewicz J., Małkowski P., Pawłowska M., Piekarska A., Simon K., Zarębska-Michaluk D.: Leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu C. Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów HCV na rok 2023. Med. Prakt., 2023; 1: 41-52

• Zakażenia krwiopochodne profilaktyka Aneta Nlstch – Osuch PZWL Wydawnictwo Lekarskie Sp. z o.o.