Regeneracja w rytmie nocnym: drzemki jako narzędzie wspierające dobrostan i bezpieczeństwo
Coraz więcej badań wskazuje, że krótkie, kontrolowane drzemki w czasie nocnej zmiany mogą nie tylko poprawić samopoczucie pielęgniarek, ale też zwiększyć bezpieczeństwo pacjentów. Czy warto wprowadzać je jako stały element praktyki zawodowej?
Nocna zmiana to wyzwanie, które zna większość pielęgniarek. Walka z sennością, spadkiem koncentracji i narastającym zmęczeniem to codzienność pracy zmianowej. W tym kontekście coraz częściej mówi się o strategicznych drzemkach – nie jako „luksusie”, ale narzędziu wspierającym dobrostan, wydajność i bezpieczeństwo.
Drzemka w pracy – nauka potwierdza korzyści
W przełomowym badaniu opublikowanym w Scandinavian Journal of Work, Environment & Health (2024), Patterson i wsp. przeprowadzili randomizowane badanie krzyżowe, w którym oceniono wpływ drzemki podczas nocnej zmiany na późniejsze funkcjonowanie. Badanie wykazało, że krótka drzemka w trakcie nocnego dyżuru znacząco poprawia wydajność, obniża poziom senności, poprawia nastrój oraz wpływa korzystnie na jakość snu regeneracyjnego po zakończonej zmianie.
Co konkretnie wykazało badanie?
Uczestnicy badania – pracownicy zmianowi – zostali podzieleni na grupy, z których jedna miała możliwość odbycia drzemki podczas nocnej zmiany, a druga nie. Porównano ich wyniki w kilku kluczowych obszarach:
Wydajność poznawcza (np. czas reakcji) była wyższa w grupie, która spała w nocy.
Poziom senności (mierzony obiektywnie i subiektywnie) był niższy u osób po drzemce.
Nastrój oceniany po zakończeniu zmiany również poprawiał się dzięki odpoczynkowi.
Co ciekawe, osoby, które odbyły drzemkę w pracy, lepiej spały po powrocie do domu, co przeczy obawom, że sen w pracy zaburza sen regeneracyjny.
Dlaczego to ma znaczenie w pracy pielęgniarki?
Pielęgniarki pracujące nocą podejmują decyzje kliniczne, wykonują skomplikowane procedury i dbają o życie pacjentów – często w warunkach silnego zmęczenia. Senność obniża nie tylko jakość pracy, ale zwiększa ryzyko błędów medycznych, urazów zawodowych, a także pogarsza komfort psychiczny personelu.
Drzemki stają się zatem nie tyle przywilejem, co elementem profilaktyki zdrowotnej i narzędziem zarządzania ryzykiem w środowisku medycznym.
Ile powinna trwać idealna drzemka?
Według aktualnych danych i badań takich jak to autorstwa Patterson i wsp., najkorzystniejsze efekty przynosi drzemka trwająca od 20 do 30 minut. Taka długość:
nie wprowadza w głęboką fazę snu (co minimalizuje tzw. inercję snu, czyli uczucie „otępienia” po przebudzeniu),
przynosi wyraźne korzyści dla koncentracji i nastroju,
nie zaburza późniejszego snu nocnego (lub dziennego – po zakończeniu nocnej zmiany).
Bariery i wyzwania
Choć zalety drzemek są udowodnione, w praktyce ich wdrożenie bywa trudne. Przeszkodami są:
brak kultury organizacyjnej wspierającej odpoczynek w pracy,
brak dedykowanych przestrzeni (np. pokoju odpoczynku),
obawy przed oceną kolegów lub przełożonych.
Jednak coraz więcej placówek ochrony zdrowia – szczególnie w krajach anglosaskich – wdraża tzw. fatigue management policies, które promują i normalizują praktykę drzemek podczas nocnych dyżurów.
Jak wprowadzić drzemki do pracy pielęgniarki?
Edukacja i uświadamianie – rozmowy z zespołem i przełożonymi o naukowych podstawach tego rozwiązania.
Organizacja przestrzeni – nawet małe, spokojne pomieszczenie z wygodnym fotelem może wystarczyć.
Wspólne ustalanie harmonogramu – planowanie drzemek w zespole, by zapewnić ciągłość opieki nad pacjentami.
Włączenie drzemek w politykę BHP – jako element strategii zapobiegania wypaleniu i błędom w pracy.
Drzemki podczas nocnych zmian to realne wsparcie dla pielęgniarek, które każdego dnia dbają o innych kosztem własnego odpoczynku. Dzięki badaniom takim jak to Patterson i wsp. (2024), mamy solidne dowody, że krótkie drzemki poprawiają bezpieczeństwo, wydajność i samopoczucie – bez negatywnego wpływu na późniejszy sen.
Wprowadzenie tej praktyki do realiów polskich placówek wymaga odwagi, zmiany podejścia i zrozumienia, że dbanie o zdrowie zespołu pielęgniarskiego to warunek skutecznej i bezpiecznej opieki nad pacjentami.
Materiały źródłowe:
Patterson PD, Hilditch CJ, Weaver MD, Roach DGL, Okerman TS, Martin SE, Patterson CG,
Weiss LS. (2024). The effect of a night shift nap on post-night shift performance, sleepiness,mood, and first recovery sleep: A randomized crossover trial. Scandinavian Journal of Work, Environment & Health, 50(1), 22-27.
Może Cię zainteresować również:
Post przerywany a praca zmianowa – czy to da się pogodzić?
Intermittent fasting zyskuje na popularności jako sposób na poprawę zdrowia i sylwetki. Ale co, jeśli Twój grafik pracy daleko odbiega od typowego 9–17? Praca zmianowa to wyzwanie dla organizmu – czy da się ją połączyć z postem przerywanym, nie narażając się na stres, spadek energii i zaburzenia metaboliczne?
Dlaczego nadwaga jest powszechna wśród pielęgniarek i jak to naprawić?
Opiekujesz się innymi – a kto zadba o Ciebie? Codzienny pośpiech, stres i zmęczenie odbijają się na Twoim zdrowiu - sprawdź, jak małe zmiany mogą przynieść dużą różnicę. Troszcz się o siebie tak, jak dbasz o innych – przeczytaj, dlaczego to ważne.
Sen i jego ważność w życiu człowieka
Sen jest jednym z fundamentalnych elementów ludzkiego życia, zaraz obok jedzenia, oddychania i picia wody. Choć spędzamy około jednej trzeciej życia śpiąc, wielu z nas nie zdaje sobie sprawy z ogromnego znaczenia snu dla zdrowia fizycznego, psychicznego i emocjonalnego
Kiedy hałas nie śpi – jak zaburzenia snu i dźwięki niszczą słuch
Prezentujemy najnowsze badania, które pokazują, że problemy ze snem mogą nie tylko obniżać jakość życia, ale także przyczyniać się do utraty słuchu i zaburzeń poznawczych, zwłaszcza przy długotrwałej ekspozycji na hałas. Poznaj mechanizmy tych zależności i sposoby ochrony swojego zdrowia.
Zumba jako narzędzie wspierające zdrowie fizyczne i psychiczne
Artykuł prezentuje naukowe dowody na korzyści płynące z tej dynamicznej formy aktywności. Idealna propozycja dla pielęgniarek, położnych i wszystkich, którzy szukają skutecznego sposobu na poprawę samopoczucia.
Higiena rąk a stylizacja paznokci – przegląd aktualnych badań i praktyczne wnioski dla personelu ochrony zdrowia
Artykuł przedstawia aktualne wyniki badań oraz praktyczne wskazówki dla personelu ochrony zdrowia. Sprawdź, które rozwiązania są bezpieczne, a które mogą zwiększać ryzyko zakażeń — i jak pogodzić higienę dłoni z estetyką.
Sen i jego ważność w życiu człowieka
Sen jest jednym z fundamentalnych elementów ludzkiego życia, zaraz obok jedzenia, oddychania i picia wody. Choć spędzamy około jednej trzeciej życia śpiąc, wielu z nas nie zdaje sobie sprawy z ogromnego znaczenia snu dla zdrowia fizycznego, psychicznego i emocjonalnego
Kiedy hałas nie śpi – jak zaburzenia snu i dźwięki niszczą słuch
Prezentujemy najnowsze badania, które pokazują, że problemy ze snem mogą nie tylko obniżać jakość życia, ale także przyczyniać się do utraty słuchu i zaburzeń poznawczych, zwłaszcza przy długotrwałej ekspozycji na hałas. Poznaj mechanizmy tych zależności i sposoby ochrony swojego zdrowia.
Melatonina vs. Magnez: Który środek działa najlepiej na sen?
Coraz więcej osób zmaga się z problemami ze snem. Stres, szybkie tempo i nieustanna ekspozycja na sztuczne światło zaburzają naturalny rytm dobowy. Wiele osób sięga po melatoninę lub magnez -który z nich działa skuteczniej? A może warto je łączyć?
Post przerywany a praca zmianowa – czy to da się pogodzić?
Regeneracja w rytmie nocnym: drzemki jako narzędzie wspierające dobrostan i bezpieczeństwo
Dlaczego nadwaga jest powszechna wśród pielęgniarek i jak to naprawić?
Sen i jego ważność w życiu człowieka
Kiedy hałas nie śpi – jak zaburzenia snu i dźwięki niszczą słuch