30 sierpnia 2025
Tradycyjne i alternatywne miejsca nakłucia do pomiaru glikemii glukometrem
Celem artykułu jest omówienie miejsc nakłucia stosowanych podczas pomiaru glikemii, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc tradycyjnych oraz przedstawienie możliwości alternatywnych wraz z ich zaletami i ograniczeniami.
Tradycyjne miejsca nakłucia:
palec środkowy i palec serdeczny,
zalecane jest nakłuwanie bocznej strony dystalnej części opuszki tych palców — minimalizuje to ryzyko urazu kości u podstawy opuszki i zmniejsza wrażliwość bólową.
Dlaczego tylko te dwa palce?
Mają wystarczającą głębokość tkanki miękkiej, co pozwala pobrać krew bez nadmiernego ryzyka uszkodzenia struktur kostnych.
Są mniej wrażliwe niż kciuk i palec wskazujący, a jednocześnie dają wiarygodne wyniki pomiaru.
Ułatwiają rotację miejsc (zmniejszanie ryzyka zrogowaceń i bliznowacenia).
Miejsca, których należy unikać:
Kciuk i palec wskazujący — bardziej wrażliwe, silniejsze unerwienie i większy dyskomfort.
Piąty palec (mały) — tkanka może być za cienka, co zwiększa ryzyko urazu.
Unikać nakłuć w miejscach zmian skórnych, blizn, obrzęków lub miejsc z zaburzoną perfuzją.
Przeciwwskazanie:
Unikać używania kończyny po stronie wykonanej mastektomii lub tam, gdzie trwa wlew dożylny.
Alternatywne miejsca nakłucia — zalety.
Przykładowe alternatywy: wnętrze dłoni (poniżej kciuka i małego palca), wewnętrzna i zewnętrzna część przedramienia, ramię, łydka, zewnętrzna strona ud.
Badania wykazały niższą percepcję bólu przy pobieraniu krwi kapilarnej z niektórych miejsc alternatywnych tj. z dłoni, przedramienia i uda.
Preferowane miejsce na pięcie u niemowląt (≤1 rok): boczna lub środkowa powierzchnia podeszwowa.
Ograniczenia alternatywnych miejsc:
Błąd pomiaru: pomiary z alternatywnych miejsc mogą dawać mniej wiarygodne wyniki przy szybkich zmianach glikemii (np. w hipoglikemii lub przy gwałtownych skokach) ze względu na różnicę między glukozą w kapilarach a miąższu międzykomórkowym.
Często wymagają głębszego nakłucia, by uzyskać odpowiednią ilość krwi.
Nie wszystkie glukometry/paski testowe są walidowane dla wszystkich alternatywnych miejsc — konieczna zgodność z instrukcją producenta.
Kiedy unikać alternatywnych miejsc:
podejrzewana lub potwierdzona hipoglikemia,
szybkie zmiany glikemii (np. po posiłku, przed i po wysiłku fizycznym, podczas infekcji),
gdy wymagane są maksymalnie wiarygodne, najbardziej czułe pomiary.
Praktyczne wskazówki dla pielęgniarek
Poinformuj pacjenta, że tradycyjne, rekomendowane miejsce to palec środkowy i palec serdeczny (boczna dystalna część opuszki).
Jeśli pacjent/rodzic chce stosować alternatywne miejsca, należy omówić korzyści i ograniczenia oraz sprawdzić, czy dany glukometr jest do tego przeznaczony.
Zawsze należy brać pod uwagę kontekst kliniczny (podejrzenie hipoglikemii, infekcja, mastektomia, obecność wkłuć).
Edukuj o rotacji miejsc (w obrębie rekomendowanych palców) i o unikaniu uszkodzonych, zrogowaciałych obszarów.
Materiały źródłowe:
1. Jaciubek M., Podstawowe procedury pielęgniarskie. Edra Urban&Partner, Wrocław 2021.
2. Ślusarska B., Zarzycka D., Majda A. Podstawy pielęgniarstwa. Tom 2. Wybrane umiejętności i procedury opieki pielęgniarskiej. PZWL, Warszawa 2024.
3. Cristiano C. et al., Comparing the use of traditional sites and alternative sites puncture for determination of blood glucose by glucometer. Br J Med Pract. 2015.
4. Pavithran A. et al., Comparison of Fingertip vs Palm Site Sampling on Pain Perception, and Variation in Capillary Blood Glucose Level among Patients with Diabetes Mellitus. J Caring Sci. 2020.
5. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2025. Diabetologia Kliniczna. 2025.
6. World Health Organization. WHO guidelines on drawing blood: best practices in phlebotomy. Geneva: WHO; 2010.
Może Cię zainteresować również:
ChatGPT w pracy pielęgniarek i położnych – wsparcie czy kompromitacja?
W dobie cyfrowej transformacji sztuczna inteligencja zdobywa coraz większe znaczenie w ochronie zdrowia. Jednym z pionierskich narzędzi jest ChatGPT zaawansowany model językowy, który potrafi przetwarzać tekst, odpowiadać na pytania i generować treść. Gdy zastanawiamy się nad jego rolą w pracy pielęgniarek i położnych, rodzi się pytanie: czy to raczej wsparcie, czy ryzyko kompromitacji?
Krótka kaniula – czas na zmianę? Co mówią najnowsze zalecenia
Jak długo można bezpiecznie pozostawić wenflon w żyle? Przez lata pielęgniarki rutynowo wymieniały krótką kaniulę co kilka dni, kierując się dawnymi zaleceniami. Dziś coraz więcej badań pokazuje, że to podejście się zmienia – a kluczowe staje się indywidualne podejście i ocena pacjenta.
Kierunek przecierania skóry: czy ma znaczenie? Rozwiewamy wątpliwości
Czy naprawdę kierunek przecierania skóry ma znaczenie – od góry do dołu, czy odwrotnie? To pytanie często pojawia się zarówno w codziennej pielęgnacji, jak i podczas procedur medycznych. W tym artykule rozwiewamy wątpliwości dotyczące tego tematu!
SBAR – narzędzie, które może ratować zdrowie i życie
SBAR, czyli ustrukturyzowany sposób przekazywania informacji, pomaga personelowi medycznemu szybko, jasno i skutecznie komunikować się w najważniejszych momentach. Jak działa i dlaczego może dosłownie ratować życie?
Mężczyźni w pielęgniarstwie – między statystyką, stereotypem a zmianą systemową
Choć pielęgniarstwo od dekad kojarzy się z zawodem kobiecym, coraz więcej mężczyzn decyduje się na tę ścieżkę kariery. Jakie wyzwania napotykają, z jakimi stereotypami się mierzą i czy ich obecność może wpłynąć na pozytywne zmiany w systemie opieki zdrowotnej?
Starsze pielęgniarki jako fundament rozwoju młodych koleżanek z zawodu
W świecie, gdzie praktyka często wyprzedza teorię, rola doświadczonych pielęgniarek staje się fundamentem nie tylko dla bezpieczeństwa pacjentów, ale i rozwoju całego zespołu. Jak starsze pielęgniarki kształtują nowe pokolenie profesjonalistek?
ChatGPT w pracy pielęgniarek i położnych – wsparcie czy kompromitacja?
Czy pielęgniarki powinny mieć więcej kompetencji? Fakty i mity o rozszerzonym zakresie praktyki
Mam licencjat i co dalej? Ścieżka kształcenia kadry pielęgniarskiej w Polsce cz.2
Mam licencjat i co dalej? Ścieżka kształcenia kadry pielęgniarskiej w Polsce cz. 1
ChatGPT w pracy pielęgniarek i położnych – wsparcie czy kompromitacja?
Tradycyjne i alternatywne miejsca nakłucia do pomiaru glikemii glukometrem
Krótka kaniula – czas na zmianę? Co mówią najnowsze zalecenia
Kierunek przecierania skóry: czy ma znaczenie? Rozwiewamy wątpliwości
SBAR – narzędzie, które może ratować zdrowie i życie
Trzy pokolenia, jeden dyżur - jak X, Y i Z dogadują się w zespole?
Blisko dziecka w spektrum. Pielęgniarka w świecie dziecka z autyzmem.
Przyczyny zachowań agresywnych u pacjentów – co powinna wiedzieć pielęgniarka?
Dlaczego dorośli decydują się na pielęgniarstwo?
Jak przetrwać egzaminy końcowe? Maksimum efektów, minimum stresu
Odwodnienie – cichy wróg twojej koncentracji, pamięci i samopoczucia na dyżurze
Krok po zdrowie: jak zwykły spacer redukuje ryzyko przewlekłego bólu pleców
Post przerywany a praca zmianowa – czy to da się pogodzić?
Regeneracja w rytmie nocnym: drzemki jako narzędzie wspierające dobrostan i bezpieczeństwo
Dlaczego nadwaga jest powszechna wśród pielęgniarek i jak to naprawić?
