10 września 2025
Ocena stanu pacjenta przed wykonaniem lewatywy
Lewatywa jest procedurą wykonywaną na zlecenie lekarza w celu opróżnienia jelita grubego przed zabiegiem diagnostycznym, operacyjnym lub w leczeniu zaparć. Choć technicznie zabieg ten nie jest skomplikowany, wymaga od pielęgniarki oceny stanu pacjenta oraz wykluczenia przeciwwskazań. Bezpieczeństwo procedury w dużej mierze zależy od etapu przygotowawczego – wywiadu, analizy dokumentacji oraz badania fizykalnego.
Wywiad pielęgniarski – klucz do wykrycia przeciwwskazań
Przed wykonaniem lewatywy konieczne jest zebranie dokładnych informacji od pacjenta lub jego opiekuna. Należy zapytać o:
1. Ocena bieżących dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego
Czy odczuwa Pan/Pani ból brzucha? Gdzie jest zlokalizowany?
Czy występują nudności, wymioty lub wzdęcia?
Kiedy miał(a) Pan/Pani ostatnie wypróżnienie? Jaki miało charakter?
Czy zauważył(a) Pan/Pani krew w stolcu (świeżą lub smolistą)?
Czy odczuwa Pan/Pani parcie na stolec?
2. Wywiad chorobowy i przebyte zabiegi
Czy choruje Pan/Pani na choroby przewodu pokarmowego (np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna, uchyłkowatość)?
Czy w ostatnim czasie miał(a) Pan/Pani operację w obrębie jamy brzusznej lub odbytnicy?
Czy stwierdzono u Pana/Pani tętniaka aorty brzusznej?
Czy leczy się Pan/Pani z powodu chorób serca lub nerek?
Czy przyjmuje Pan/Pani leki przeczyszczające, przeciwzakrzepowe lub inne, które mogą wpływać na zabieg?
3. Choroby i objawy towarzyszące w obrębie odbytu i układu krążenia
Czy ma Pan/Pani hemoroidy, szczeliny odbytu lub inne choroby odbytu?
Czy zdarzały się u Pana/Pani krwawienia z odbytu?
Czy cierpi Pan/Pani na choroby związane z zaburzeniami krzepnięcia krwi?
4. Czynniki szczególne wpływające na bezpieczeństwo zabiegu
Czy jest Pani w ciąży? Jeśli tak – czy występują objawy zagrożonej ciąży, np. krwawienia, skurcze?
Czy jest Pan/Pani uczulony(a) na leki, środki medyczne lub składniki roztworów do lewatywy?
Analiza dokumentacji medycznej
Dokumentacja dostarcza cennych danych, które mogą wskazywać przeciwwskazania do lewatywy. Pielęgniarka powinna zwrócić uwagę na:
wyniki badań obrazowych (np. niedrożność jelit w USG, perforacja, ostre rozdęcie okrężnicy),
wyniki badań laboratoryjnych (ciężka neutropenia, małopłytkowość, zaburzenia elektrolitowe),
historię leczenia operacyjnego (szczególnie w obrębie jelit).
Badanie fizykalne przed lewatywą
Przeprowadzone badanie ma na celu ocenę bezpieczeństwa procedury:
Ocena ogólna pacjenta: stan świadomości, współpraca, ogólna kondycja.
Pomiar parametrów życiowych: tętno, RR, oddech.
Ocena brzucha:
obecność wzdęć, rozdęcia brzucha,
tkliwość uciskowa, obrona mięśniowa (mogą sugerować ostry brzuch),
słyszalność perystaltyki.
Okolica odbytu:
obecność hemoroidów, szczelin odbytu, zmian zapalnych,
ślady świeżego krwawienia.
W przypadku stwierdzenia niepokojących objawów pielęgniarka powinna wstrzymać procedurę i niezwłocznie poinformować lekarza.
Ostateczna ocena pacjenta przed lewatywą powinna być zwięzła, ale jednocześnie celowana w kluczowe aspekty – tak, aby nie wydłużała czasu przygotowania, a pozwalała skutecznie wykluczyć przeciwwskazania.
Autor: Agata Kucharska-Bartocha
Materiały źródłowe:
Królikowska A. Procedury pielęgniarskie – lewatywa. W: Ślusarska B, Zarzycka D, Zahradniczek K (red.). Podstawy pielęgniarstwa. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie; 2020. s. 455–460.
Kózka M, Płaszewska-Żywko L (red.). Pielęgniarstwo internistyczne. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie; 2018.
Może Cię zainteresować również:
Pielęgniarki świata: praca w Niemczech – jak wyglądają realia i wyzwania?
Ponad 75 tysięcy polskich pielęgniarek wybrało Niemcy jako miejsce pracy. Kuszą je stabilne zarobki i ogromne zapotrzebowanie na personel, ale droga do uznania kwalifikacji i odnalezienia się w nowym systemie ochrony zdrowia nie zawsze jest prosta. Jak wygląda proces nostryfikacji dyplomu, jakie są realne warunki pracy i czy praca w niemieckiej służbie zdrowia to spełnienie zawodowych oczekiwań, czy raczej wymagający test odporności i determinacji? A być może polskie warunki zmieniły się na tyle, że wcale nasi specjaliści pielęgniarstwa nie muszą rozglądać się za emigracją z taką determinacją, jak jeszcze 10, 15 lat temu.
Aleksandra Kobza laureatką nagrody Królowej Sylwii, którą odebrała w Sztokholmie z rąk Monarchinii.
Jak połączyć nowoczesną technologię z empatią w opiece nad seniorami? Tegoroczna laureatka Queen Silvia Nursing Award, Aleksandra Kobza, udowadnia, że to możliwe. Jej innowacyjna aplikacja BESTCARE zmienia sposób, w jaki pielęgniarki i opiekunowie wspierają osoby starsze i żyjące z demencją – stawiając w centrum nie tylko dane medyczne, ale przede wszystkim człowieka, jego potrzeby i poczucie bezpieczeństwa.
Dyżur w ruchu – jak zadbać, by 7000 ( i więcej ) kroków wspierało, a nie męczyło?
Każda pielęgniarka wie, że podczas dyżuru „nabija” tysiące kroków – i zazwyczaj przebija “magiczną” granicę 7000 uznanych jako codzienne minimum dla zdrowia ( u ludzi bez szczególnych obciążeń). Jednak te kroki nie zawsze działają na jego korzyść - chodzimy w pośpiechu, w napięciu, niosąc dokumentację albo sprzęt. W efekcie nasze kroki zamiast poczucia zrowia powodują przeciążenie nóg, kręgosłupa i głowy. Co zrobić, aby nasze dyżurowe kroki, choć w pewnym stopniu, dały nam większy profit?
Opatrunek, który myśli: jak nowa technologia wykrywa infekcje.
Postęp technologiczny w medycynie nie ogranicza się już wyłącznie do nowoczesnych urządzeń diagnostycznych czy terapii celowanych coraz częściej dotyczy także materiałów stosowanych w codziennej opiece nad pacjentem. Jednym z najbardziej przełomowych osiągnięć ostatnich lat są inteligentne opatrunki wyposażone w biosensory, które pozwalają na bieżąco monitorować stan rany, wykrywać infekcje na bardzo wczesnym etapie i reagować, zanim dojdzie do powikłań. Te zintegrowane z elektroniką materiały nie tylko chronią ranę, ale stają się aktywnym elementem opieki monitorują jej środowisko, przesyłają dane do aplikacji mobilnej, a niekiedy nawet samodzielnie uwalniają leki. Ta rewolucja w technologii opatrunków ma również odzwierciedlenie w polskich projektach badawczych.
ChatGPT w pracy pielęgniarek i położnych – wsparcie czy kompromitacja?
W dobie cyfrowej transformacji sztuczna inteligencja zdobywa coraz większe znaczenie w ochronie zdrowia. Jednym z pionierskich narzędzi jest ChatGPT zaawansowany model językowy, który potrafi przetwarzać tekst, odpowiadać na pytania i generować treść. Gdy zastanawiamy się nad jego rolą w pracy pielęgniarek i położnych, rodzi się pytanie: czy to raczej wsparcie, czy ryzyko kompromitacji?
Tradycyjne i alternatywne miejsca nakłucia do pomiaru glikemii glukometrem
Celem artykułu jest omówienie miejsc nakłucia stosowanych podczas pomiaru glikemii, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc tradycyjnych oraz przedstawienie możliwości alternatywnych wraz z ich zaletami i ograniczeniami.
Dyżur w ruchu – jak zadbać, by 7000 ( i więcej ) kroków wspierało, a nie męczyło?
ChatGPT w pracy pielęgniarek i położnych – wsparcie czy kompromitacja?
Czy pielęgniarki powinny mieć więcej kompetencji? Fakty i mity o rozszerzonym zakresie praktyki
Mam licencjat i co dalej? Ścieżka kształcenia kadry pielęgniarskiej w Polsce cz.2
Mam licencjat i co dalej? Ścieżka kształcenia kadry pielęgniarskiej w Polsce cz. 1
Pielęgniarki świata: praca w Niemczech – jak wyglądają realia i wyzwania?
Aleksandra Kobza laureatką nagrody Królowej Sylwii, którą odebrała w Sztokholmie z rąk Monarchinii.
Dyżur w ruchu – jak zadbać, by 7000 ( i więcej ) kroków wspierało, a nie męczyło?
Opatrunek, który myśli: jak nowa technologia wykrywa infekcje.
Ocena stanu pacjenta przed wykonaniem lewatywy
Trzy pokolenia, jeden dyżur - jak X, Y i Z dogadują się w zespole?
Blisko dziecka w spektrum. Pielęgniarka w świecie dziecka z autyzmem.
Przyczyny zachowań agresywnych u pacjentów – co powinna wiedzieć pielęgniarka?
Dlaczego dorośli decydują się na pielęgniarstwo?
Jak przetrwać egzaminy końcowe? Maksimum efektów, minimum stresu
Odwodnienie – cichy wróg twojej koncentracji, pamięci i samopoczucia na dyżurze
Krok po zdrowie: jak zwykły spacer redukuje ryzyko przewlekłego bólu pleców
Post przerywany a praca zmianowa – czy to da się pogodzić?
Regeneracja w rytmie nocnym: drzemki jako narzędzie wspierające dobrostan i bezpieczeństwo
Dlaczego nadwaga jest powszechna wśród pielęgniarek i jak to naprawić?
